Μία συνέντευξη στη Βασιλική Χατζηστρατή
Μετάφραση: Μιχαέλλα Γοτουχίδου
Το project της Αναστασίας το ανακαλύψαμε, όταν έφτασε στην πόλη μας, δηλαδή στη Θεσσαλονίκη. Ένα project αυθεντικό, γλυκό και ιδιαίτερο. Ένας τρόπος για να διαφυλαχθούν συνταγές, αλλά και να γνωρίσει κανείς τις κουζίνες διαφόρων πολιτισμών. Η κουζίνα είναι μέρος του πολιτισμού και συνδέεται άρρηκτα με τα ήθη και τα έθιμα ενός τόπου, μίας ολόκληρης χώρας. Ποιος μπορεί να εκτελέσει τις τοπικές συνταγές καλύτερα από μία γιαγιά; Μάλλον κανείς. Ας αναλογιστούμε πόσες φορές σκεφτήκαμε «η γιαγιά μου το κάνει καλύτερα» ενώ τρώγαμε κάτι έξω -παστίτσιο ή μουσακάς θα ήταν-. Αυτό το project μετουσιώνεται σ'ένα βιβλίο που απευθύνεται σε όσους αγαπούν τα ταξίδια, το φαγητό, τις παραδόσεις και... τις γιαγιάδες.
Από την Κέρκυρα σε όλο τον κόσμο. Πόσες γιαγιάδες αναφέρει το granddishes; Πόσα διαφορετικά μέρη του κόσμου έχεις επισκεφθεί για να ολοκληρώσεις το γαστρονομικό αυτό ταξίδι;
Υπάρχουν πάνω από 70 συνταγές γιαγιάδων στο βιβλίο Grand Dishes. Μερικές προέρχονται από διάσημους σεφ, όπως ο Francis Mallmann και ο Enrique Olvera, ως αφιερώσεις στις γιαγιάδες τους. Έχω ταξιδέψει σε όλο τον κόσμο, από την Κέρκυρα μέχρι την Κούβα και από το Μεξικό μέχρι τη Μόσχα, ενώ ενδιάμεσα επισκέφτηκα πολλά μέρη της Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι τοποθεσίες που επισκέφτηκα περιλαμβάνουν τις εξής χώρες: Ελλάδα, Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία, Πολωνία, Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ, Ρωσία, Μεξικό, Κούβα, Ισραήλ, Παλαιστίνη.
Πέρα από αυτό, υπάρχουν συνταγές από γιαγιάδες από την Τζαμάικα, την Ταϊλάνδη, το Βιετνάμ, την Ινδία, την Αυστραλία, τη Σουηδία, τη Φινλανδία. Πραγματικά μπορεί κανείς να βρει γεύσεις πάρα πολλών πολιτισμών.
Πώς εμπνεύστηκες τη συγγραφή του βιβλίου;
Εν μέρει από τη δική μου γιαγιά που με βάση τα τυπικά ελληνικά δεδομένα είναι πολύ αυστηρή και στωική και μου δείχνει ότι με αγαπάει συχνά μέσα από το απίστευτο φαγητό της. Δεν μπόρεσα ποτέ, όμως, να μαγειρέψω τα πιάτα της με βάση όσα μου είπε προφορικά. Έπρεπε να αρχίσω να μαγειρεύω μαζί της για να καταλάβω πραγματικά τι κάνει το φαγητό της τόσο νόστιμο. Επομένως, ξεκίνησα στην κουζίνα. Στη συνέχεια, παρακολούθησα την τηλεοπτική εκπομπή "Cooked" στο Netflix και υπήρχε ένα επεισόδιο στο οποίο μεγάλες γυναίκες από κάθε μεριά του πλανήτη έψηναν ψωμί. Τότε, μου ήρθε η ιδέα να δημιουργήσω ένα βιβλίο μαγειρικής από γιαγιάδες.
Ποια είναι η σχέση σου με τη γιαγιά Αναστασία; Έχετε και το ίδιο όνομα!
Ναι, είμαστε όπως κάθε τυπική ελληνική οικογένεια. Τόσο εγώ όσο και ο αδερφός μου πήραμε το όνομα του παππού και της γιαγιάς. Νομίζω ότι μοιάζω περισσότερο με τη γιαγιά μου παρά με τη μητέρα μου. Έχει πολλή ενέργεια και ζεστό χαρακτήρα, ενώ μπορεί να γίνει πολύ αυταρχική κι επίμονη. Πάντα προσπαθεί να λέει αστεία και να πειράζει τους ανθρώπους. Λατρεύω τη δύναμη και το θάρρος της και εκτιμώ πολύ τον χρόνο που περνάω μαζί της. Με προσέχει από τότε που ήμουν παιδί και περνάω κάθε καλοκαίρι μαζί της στην Κέρκυρα. Καθώς μεγάλωνα, οι γονείς μου έκαναν εποχικές δουλειές στην Κέρκυρα. Έτσι, ήμουν πάντα με τη γιαγιά στην κουζίνα ή έξω στην αυλή, όπου φυτεύαμε και μαζεύαμε λαχανικά. Εξακολουθούμε να έχουμε την ίδια ρουτίνα. Κάθε φορά που το καλοκαίρι τελειώνει, ενώ δεν της αρέσει ποτέ να λέει σ' αγαπώ ή να γίνεται συναισθηματική, νιώθω το χάδι της, όταν είναι η ώρα να την αποχαιρετήσω. Ξέρω ότι θα της λείψω. Έχουμε έναν πολύ ιδιαίτερο δεσμό και τον απολαμβάνω όσο μπορώ.
Πιστεύεις ότι η μαγειρική της γιαγιάς σου έχει διαμορφώσει σε κάποιον βαθμό τη σχέση σου με το φαγητό;
Φυσικά. Μου αρέσει να αγοράζω τοπικά προϊόντα και να καταναλώνω εποχικές τροφές. Αν κάποιος προτείνει να φάμε μια χωριάτικη σαλάτα τον χειμώνα, είμαι πάντα αυτή που θα πει «όχι, δεν είναι η καλύτερη εποχή για ντομάτες». Μου αρέσει να αφιερώνω χρόνο για να φτιάξω ένα γεύμα, ακόμα κι αν είναι μόνο για 'μένα. Θαυμάζω πάρα πολύ το γεγονός πως ακόμα κι όταν η γιαγιά μου είναι μόνη, ετοιμάζει ένα σωστό γεύμα για τον εαυτό της.
Ποια είναι η αγαπημένη σου «γιαγιαδίστικη» συνταγή;
Της δικής μου γιαγιάς είναι σίγουρα οι φακές σκορδάτες! Από όλες τις γιαγιάδες του βιβλίου, λάτρεψα τη σικελική καπονάτα της γιαγιάς Dora με γλυκόξινες μελιτζάνες (ιδανικό για ορεκτικό με ψωμί!), καθώς και τη σαλάτα χταπόδι της γιαγιάς Flora από την Κροατία.
Έχεις πολλές εμπειρίες με γιαγιάδες από όλο τον κόσμο. Ξεχωρίζεις κάποια από αυτές για κάποιον συγκεκριμένο λόγο;
Τόσες πολλές! Μια γιαγιά περπατούσε για 6 μήνες από την Ερυθραία μέχρι το Σουδάν μέσα από την έρημο για να γλιτώσει από τον πόλεμο στη χώρα της. Είπε ότι ποτέ δε φοβόταν τον θάνατο γιατί γι' αυτήν κάθε μέρα ήταν μια καινούργια μέρα και μια νέα αρχή. Όσον αφορά τις μαγειρικές μου εμπειρίες, μία γιαγιά στη Σικελία έριξε έναν ολόκληρο δίσκο με ζυμαρικά στο πάτωμα, αφού είχαμε αφιερώσει 7 ώρες μαγειρεύοντάς τα. Δεν ήταν και πολύ χαρούμενη γιαγιά, αλλά είδα την αστεία πλευρά του πράγματος...
Όπως βλέπουμε, έχεις ταξιδέψει πολύ και σε εντελώς διαφορετικά μέρη (Ρωσία, Ισραήλ, Κροατία, Ισπανία, Πολωνία). Ποια ήθη κι έθιμα έχεις ξεχωρίσει από τα ταξίδια σου;
Πολλή βότκα στην Πολωνία! Άπλετη φιλοξενία από τις γιαγιάδες στη Γεωργία, την Πολωνία, τη Ρωσία και το Αζερμπαϊτζάν. Φέρνουν ασταμάτητα φαγητό και δε σε αφήνουν να φύγεις από το τραπέζι μέχρι να μην μπορείς να πάρεις ανάσα. Μου άρεσε η έννοια του "sobremesa" στο Μεξικό, που σημαίνει ότι μένεις στο τραπέζι από το μεσημεριανό γεύμα μέχρι το δείπνο, κουβεντιάζοντας και τσιμπολογώντας. Αφήνεις τις ώρες να περνούν μέχρι να έρθει η ώρα να φας το επόμενο γεύμα.
Υπάρχει κάποια συμβουλή γιαγιάς που την έχεις μέσα στην καρδιά σου;
Να μη σκάμε για μικροπράγματα! Όλοι μιλούν για το πόσο μικρή είναι η ζωή, αλλά στην πραγματικότητα η ζωή είναι πολύ μεγάλη. Μπορείς να χωρέσεις τόσα πολλά σε μια ζωή. Έτσι, μια απόφαση που μοιάζει να 'ναι η πιο σημαντική κι αγχωτική της ζωής σου, θα είναι ένα τόσο αμελητέο μέρος της ζωής σου όταν φτάσεις τα 80 σου.
Τι σε δίδαξε αυτό το project;
Είναι σημαντικό να περνάμε χρόνο με τους μεγαλύτερους στην οικογένειά μας. Τόσο για εμάς, όσο και για εκείνους. Οι γιαγιάδες και οι παππούδες είναι εξαιρετική παρέα, γνωρίζουν ποιοι είναι και ξέρουν κάποια πράγματα για τη ζωή. Έχουμε πολλά να μάθουμε από αυτούς. Το σημαντικότερο; Μπορούν να μας βοηθήσουν να χαλαρώσουμε σ'αυτό το δύσκολο πράγμα που ονομάζεται ανθρώπινη ύπαρξη.
